1704, Arp Schnitger (1648-1719) bouwt het éénklaviers orgel met het
manuaal aan de achterzijde.
1809, orgelmaker Freytag brengt het aangehangen pedaal aan. De
windvoorziening moet wijken uit de kas en op de gaanderij wordt een
plek gevonden. Een deel van de windkanalen wordt vernieuwd en er
worden twee spaanbalgen aangebracht. Men denkt dat toen ook de
stemming is veranderd, van middentoon in gelijkzwevend.
Ca.1845, orgelmaker Petrus van Oeckelen wijzigt het orgel door drie
Schnitger-registers te verwijderen en andere worden aangepast aan de
smaak van de 19e eeuw. Zo wordt nieuw aangebracht een Viola da Gamba
8 vt.
1891, Jan Doornbos uit Groningen maakt een grote rechtopgaande
magazijnbalg en vervangt zo de twee spaanbalgen van Freytag.
1987, Bij de restauratie door de Gebr. Reil uit Heerde, worden alle
vroegere wijzigingen weer naar de toestand van 1809 hersteld met
inbegrip van het kort octaaf. Het pedaal van Freytag en de balg van
Doornbos worden behouden. De verdwenen of gewijzigde stemmen worden
gereconstrueerd, zie de tab
dispositie.
Beknopte biografie van de Duitse orgelbouwer Arp Schnitger
Arp Schnitger leefde van 1648-1719. Hij genoot wereldfaam en wordt
beschouwd als de meest bekende orgelbouwer ten tijde van de
Noord-Europese barok.
Schnitger combineerde de orgelprincipes uit de Renaissance met
vroeg-barokke bouwprincipes. Hij bouwde in Duitsland en Nederland,
maar ook in Portugal, Spanje, Engeland, Brazilie en Rusland. Schnitger
wordt wel de Stradivarius onder de orgelbouwers genoemd. De orgels
hebben een ongelooflijke klankrijkdom en volgens organisten zijn ze
"goed bespeelbaar en doen ze het altijd". Hij bouwde 170 orgels
waarvan 110 helemaal nieuw. Ruim dertig zijn er nog over en het
grootste deel daarvan bevindt zich in Noord-Duitsland.
Hij was heel precies en gedetailleerd in zijn aanwijzingen en stelde
vaak van tevoren een onderzoek in. Schnitger en zijn mensen bouwden
het gehele binnenwerk. In Hamburg had hij zijn belangrijkste
werkplaats. Het transport ging per schip. De andere onderdelen, de
orgelkassen, het snijwerk en de versieringen werden meestal door
schrijnwerkers en beeldhouwers ter plaatse gemaakt.
De gegevens van het orgel
Toonhoogte: ca. een halve toon boven normaal.
Stemming: 1/4-komma middentoon zonder aanpassingen.
Winddruk: 62,5 mm
Dispositie van het Arp
Schnitger orgel in de kerk van Eenum
G. Frescobaldi - Aria detto balletto Variatie 1
Registratie: Holpyp 8' Gespeeld door: Fred de Jong
G. Frescobaldi - Aria detto balletto Variatie 3
Registratie: Holpyp 8' - Holpyp 4' - Octaaf 2' Gespeeld door: Fred de Jong
G. Frescobaldi - Aria detto balletto Variatie 4
Registratie: Holpyp 8' - Prestant 4' Gespeeld door: Fred de Jong
G. Frescobaldi - Partita sopra folia Variatie 1
Registratie: Holpyp 8' Gespeeld door: Fred de Jong
G. Frescobaldi - Partita sopra folia Variatie 2
Registratie: Holpyp 8' - Woudfluyt 2' Gespeeld door: Fred de Jong
G. Frescobaldi - Partita sopra folia Variatie 3
Registratie:
Prestant 4' Gespeeld door: Fred de Jong
G. Frescobaldi - Partita sopra folia Variatie 4
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie voor
Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon
Registratie:
Holpyp 8' - Prestant 4' - Woudfluyt 2' Gespeeld door: Fred de Jong
G. Frescobaldi - Partita sopra folia Variatie 5
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie voor
Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon
Registratie:
Holpyp 8' Gespeeld door: Fred de Jong
G. Frescobaldi - Partita sopra folia Variatie 6
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Holpyp 8' - Holpyp 4' - Woudfluyt
2' Gespeeld door: Fred de Jong
G. Frescobaldi - Corrente prima (Deel)
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Holpyp 4' Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Jesu meine Freude Partita 1
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Holpyp 8' Holpyp 4' Tremulant Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Jesu meine Freude Partita 2
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Man 1: Holpyp 8' Holpyp 4' Man 2: Holpyp 8' Holpyp 4' Sesquialter 2 st. Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Jesu meine Freude Partita 3
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Man 1: Holpyp 8' Holpyp 4'
Quint 1 1/2' Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Jesu meine Freude Partita 4
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Man 1: Holpyp 8' Holpyp 4'
Octaav 2' Scherp 4 st. Quint 1 1/2' Man 2: Holpyp 8' Holpyp 4' Sesquialter 2 st. Woudfluyt
2' Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Jesu meine Freude Partita 5
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Holpyp 8' Praestant 4' Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Jesu meine Freude Partita 6
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Man 1: Holpyp 8' Holpyp 4' Man 2: Holpyp 4' Praestant 4' Quint 1 1/2' Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Jesu meine Freude Partita 7
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Holpyp 8' Holpyp 4' Woudfluyt 2' Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Jesu meine Freude Partita 8
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Holpyp 8' Holpyp 4' Octaav 2'
Praestant 4' Woudfluyt 2' Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Jesu meine Freude Partita 9
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Man 1: Holpyp 8' Holpyp 4' Woudfluyt 2' Quint 1 1/2' Man 2: Holpyp 8' Praestant 4' Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Liebster Jesu, wir sind hier Var.4
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Man 1: Holpyp 8' Holpyp 4' Sequialter 2 st. Man 2: Holpyp 8' Woudfluyt 2' Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Lob den Herren, den machtigen Konig
der Ehren
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Man 1: Holpyp 8' Holpyp 4' Woudfluyt 2' Ped: Holpyp 8' Holpyp 4' Sesquialter 2 st. Praestant 4'
Quint 1 1/2' Gespeeld door: Fred de Jong
J. Pachelbel - Was mein Gott will
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Man 1: Holpyp 8' Holpyp 4' Woudfluyt 2' Man 2: Holpyp 8' Holpyp 4' Sesquialter 2 st. Quint 1
1/2' Gespeeld door: Fred de Jong
J. Pachelbel - Aria Quinta from Hexachordum
Apollinis, 1699
Opmerkingen: Opgenomen met de extended versie
voor Hauptwerk 1
Gestemd Silbermann Erfurter Dom + 107% van een halve toon Registratie: Diverse registraties Gespeeld door: Pintér Tibor - Hongarije
J.P. Kellner - Herzlich tut mich verlangen
Opmerkingen: Opgenomen met een versie voor
Hauptwerk 1
Kellner temperament, jawel, van de componist.
Registratie: Man. II Cornet [Holpyp 8' +
Praestant 4' + Woodfluyt 2' + Sesquialter 2 st.] met 2 stemmen
op Man. I [Holpyp 8' + Holpyp 4' + Quint 1 1/2] en een vierde
op het pedaal.
Herhaling: Man. I & Pedaal: Holpyp 8' + Praestant 4';
Man. II
Holpyp 8' + Holpyp 4' + Quint 3' + Woodfluyt 2'. Gespeeld door: James Pressler - USA
J.P. Sweelinck - Variations on Balleto del granduca
Opmerkingen: Opgenomen met een versie voor
Hauptwerk 1
Originele stemming van dit orgel. Registratie: Diverse registraties Gespeeld door: James Pressler - USA
D. Strungk - Meine Seele erhebet den Herrn
Opmerkingen: Opgenomen met een versie voor
Hauptwerk 1
Gestemd : Valotti Registratie: Man I: Holpyp 8' + Octaav 2';
(Herhaling) Man. II: Holpyp 8 + Holpyp 4';
Pedaal:
Praestant 4' Gespeeld door: James Pressler - USA
J.T. Baustetter - Sarabande
Opmerkingen: Opgenomen met de versie voor
Hauptwerk 2
Gestemd: Origineel Eenum Registratie: Holpyp 8' + Holpyp 4' Gespeeld door: Fred de Jong
J.G. Walther - Jesu, meine Freude Partita I
Opmerkingen: Opgenomen met de versie voor
Hauptwerk 2
Gestemd: Gelijkzwevend, a'= 440 Hz. Registratie: Holpyp 8 + Tremulant Gespeeld door: Fred de Jong
J.P. Sweelinck - Ick voer al over Rhijn var I
Opmerkingen: Opgenomen met de versie voor
Hauptwerk 2
Gestemd: Origineel Eenum Registratie: Holpyp 8' Holpyp 4' Octaav 2' Scherp
4 st. Gespeeld door: Fred de Jong
G. Corrette - Récit tendre
Opmerkingen: Opgenomen met de versie voor
Hauptwerk 2
Gestemd: Silbermann + 99% semitoon Registratie: Man I: Holpyp 8' Man II: Praestant 4' Gespeeld door: Fred de Jong
G. Corrette - Récit Basse de trompette
Opmerkingen: Opgenomen met de versie voor
Hauptwerk 2
Gestemd: Silbermann + 99% semitoon Registratie: Man I: Holpyp 8' Man II: Trompet 8' Gespeeld door: Fred de Jong
J.S. Bach - Wer nur der lieben Gott lässt walten
Opmerkingen: Opgenomen met Hauptwerk 3.11
Gestemd: Origineel Eenum Registratie: Man I: Holpyp 8'; Holpyp 4' Man II: Holpyp 8; Octaaf 4; Octaaf2; Sesquialter Gespeeld door: Dirk Coutigny
G. Böhm - Partita Ach wie nichtig, ach wie fluchtig
Opmerkingen: Opgenomen met Hauptwerk 3.11
Gestemd: Origineel Eenum Registratie: Diverse registraties Gespeeld door: Dirk Coutigny
Download Informatie
van het Arp Schnitger orgel in de kerk van Eenum
Belangrijk : Leest u voordat u gaat downloaden eerst de
informatie bij "Algemeen" hieronder.
Let bij het downloaden en installeren op het volgende:
Download alle .CompPkg.Hauptwerk-files.
Kopieër deze files in dezelfde map en
Verander niets aan de bestandsnamen en
Pak niets met de hand uit.
Controleer de MD5 Checksums met het programma WinMD5, gratis te
downloaden vanaf http://www.winmd5.com
of http://www.fastsum.com
Klopt een Checksum niet, gooi dan het foute downloadbestand weg van
de PC en download dat bestand opnieuw.
Start Hauptwerk (File/Install organ....), selecteer in de map waarin
u de bestanden zojuist hebt gedownload,
het bestand met extensie .CompPkg_Hauptwerk_rar in Hauptwerk's
component installer.
Hauptwerk vindt automatisch de overige bestanden.
Krijgt u foutmeldingen scroll dan naar het einde van de log file
(deze opent automatisch als er iets fout gaat bij het uitpakken) om
te zien wat er fout gaat. Meestal mist er een bestand, of er staat
een bestand in de verkeerde map of een bestand is beschadigd.
Kijk voor het laden van het orgel eerst even naar de
systeem informatie
betreffende het te verwachten geheugengebruik etc.
Opmerking: Neem contact met ons op via het
Contactformulier als er problemen
optreden, we proberen u te helpen.
Systeemeisen
van het Arp Schnitger orgel in de kerk van Eenum
een redelijk moderne computer
een goede geluidskaart
1 klavier of keyboard met (een 30-tonig) pedaal òf een compleet
electronisch orgel met MIDI uitgang
goede kwaliteit luidsprekers /hoofdtelefoon
De computer
Om de volledige versie van deze sampleset zonder beperkingen te kunnen
bespelen heeft u een redelijk moderne computer nodig. Vanzelfsprekend
moet ook Hauptwerk geïnstalleerd zijn met tenminste versie 5
Advanced.
Men zegt dat de beste resultaten mogelijk zijn met computers van
Apple-MacIntosh. Wij hebben hier echter geen ervaring mee. Exacte
uitspraken over wat er tenminste nodig is zijn erg moeilijk.Op de
"moeder" website
hauptwerk.com
vind u veel informatie hierover:
Prerequisites.
Het virtuele Hinsz orgel kan gedownload worden.
Hieronder vindt u een
tabel van het geheugengebruik. Op andere systemen
kunnen deze waarden afwijken!
Houdt u er rekening mee dat uw Operating System ook nog flink wat
geheugen in beslag neemt.
De geluidskaart
Een goede geluidskaart in of aan de computer. Deze kaart kan in veel
gevallen ook de MIDI verbinding van de speeltafel naar de computer
verzorgen. Ga voor meer informatie naar: Hauptwerk.com.
Klavieren/keyboards/pedaal òf orgel met MIDI
Eén klavier of keyboard en een (zo mogelijk 30 tonig) pedaal òf
natuurlijk een compleet electronisch orgel met MIDI uitgang. Er zijn
al de meest prachtige speeltafels speciaal voor het gebruik met
Hauptwerk in de handel. In Nederland kunt u hiervoor terecht bij
b.v.
Bent u handig, dan kunt u met behulp van electronica van b.v.
MIDI-Hardware.com of MGB uw speeltafel voorzien van MIDI. Wijzelf
hebben dit gedaan op een zelfbouw orgel met Heyligers-manualen.
Luidsprekers/hoofdtelefoon
De geweldige geluidskwaliteit van Hauptwerk komt heel goed tot zijn
recht via een zeer goede hoofdtelefoon b.v. AKG of Sennheiser. Wij
geven de voorkeur aan het aansluiten van de geluidskaart op een
(eventueel meer-kanalige) geluids-installatie. Boven genoemde
bedrijven kunnen u ook adviseren over eventuele aankopen op dit
gebied. Wat u beslist niet moet doen is Hauptwerk beluisteren via in
de monitor ingebouwde luidspreker(tjes) of via een setje
computerluidsprekers van 10 Euro!
Tabel van het geheugengebruik
van
het Arp Schnitger orgel in de kerk van Eenum
Hauptwerk 5 (ruimte nodig op de harddisk ca. 1510 MB)
Laadwijze
Geheugengebruik Operating System Windows
niet meegerekend
Volledig geladen 24 bit 48 kHz, ongecomprimeerd, multiloops,
geluiden.
1940 MB
Volledig geladen 24 bit 48 kHz, alle stemmen gecomprimeerd,
multiloops, geluiden.
1250 MB
Volledig geladen 24 bit 48 kHz, alle stemmen gecomprimeerd,
single loop, geluiden.
1220 MB
Volledig geladen 16 bit 48 kHz, ongecomprimeerd, multiloops,
geluiden.
1035 MB
Volledig geladen 16 bit 48 kHz, alle stemmen gecomprimeerd,
multiloops, geluiden.
890 MB
Volledig geladen 16 bit 48 kHz, alle stemmen gecomprimeerd,
single loop, geluiden.
676 MB
Volledig geladen 16 bit 48 kHz, alle stemmen gecomprimeerd,
single loop, geluiden uit.
653 MB
Beeldscherm lay-out van de speeltafel
van het Arp Schnitger orgel van de kerk in Eenum
Virtuele speeltafel Hauptwerk versie 5 origineel
Virtuele speeltafel Hauptwerk versie 5 origineel
Hier ziet u de speeltafel van de versie voor Hauptwerk 4. We hebben
hierbij gekozen voor 1 Organ Definition File met een tabblad voor de
originele versie, een voor een standaard versie en tenslotte een voor
voor een uitgebreide versie.
Deze hier afgebeelde virtuele speeltafel van het Schnitger orgel van
Eenum lijkt het meest op de echte situatie.
Het originele orgel heeft een zogenaamd "kort-octaaf". Dit zogenaamde
"kort-octaaf" is eigenlijk een "lang-octaaf". oudere klavieren gingen
niet lager dan F (met de toetsen F-G-A-Ais-B). Als de organist lagere
toetsen wilde, dan voegden de orgelbouwers deze toetsen (C-D-E) op een
erg efficiënte manier toe. We noemen dit nu "kort-octaaf" maar
eigenlijk waren er geen toetsen weggelaten maar toegevoegd. Later
werden natuurlijk meer toetsen toegevoegd (Fis, Gis,), etc.
Op het originele orgel van Eenum speelt bij het indrukken van toets E
de C, toets F speelt de F, toets Fis speelt D, toets G speelt G en
toets Gis speelt E. De rest is normaal.
Het pedaal is ook vreemd. Het is aangehangen. Dit is later gebeurd
(waarschijnlijk van 1807) en het heeft een normale indeling. Omdat
echter de pijpen van Cis, Dis, Fis, Gis ontbreken op het originele
orgel heeft men deze pedaaltoetsen een octaaf hoger aangehangen.
Om het originele klavier te gebruiken moet u in HW2 via Organ
Settings/Connect Keyboard MIDI inputs to Organ Keyboards MAN ORG met
één van uw klavieren verbinden.
Om het originele pedaal te gebruiken moet u in HW2 via Organ
Settings/Connect Keyboard MIDI inputs to Organ Keyboards PEDAL ORG met
uw pedaal verbinden.
Virtuele speeltafel Hauptwerk versie 5 normaal
Virtuele speeltafel Hauptwerk versie 5 normaal
Deze versie van het Schnitger orgel van Eenum kan op de normale wijze
bespeeld worden. Het pedaal is aangehangen nu met een normale
indeling.
Om het normale klavier te gebruiken moet u in HW2 via Organ
Settings/Connect Keyboard MIDI inputs to Organ Keyboards MAN STD met
één van uw klavieren verbinden.
Om het normale pedaal te gebruiken moet u in HW2 via Organ
Settings/Connect Keyboard MIDI inputs to Organ Keyboards PEDAL STD met
uw pedaal verbinden.
Virtuele speeltafel Hauptwerk versie 5 uitgebreid
Virtuele speeltafel Hauptwerk versie 5 uitgebreid
Hier een afbeelding van de uitgebreide versie met alle 10 stemmen op
alle klavieren.
Om deze 2 normale klavieren te gebruiken moet u in HW2 via Organ
Settings/Connect Keyboard MIDI inputs to Organ Keyboards MAN1 EXT met
uw eerste klavier verbinden en MAN2 EXT met uw tweede klavier.
Om het 30 tonige pedaal te gebruiken moet u in HW2 via Organ
Settings/Connect Keyboard MIDI inputs to Organ Keyboards PEDAL EXT met
uw pedaal verbinden.
U hoort het Arp Schnitger orgel in de kerk van Eenum
DEMO AFSPELEN
